W poprzednim wpisie apelowałem o poparcie akcji, mającej na celu storpedowanie projektu zarządzenia, które ukazało się 22 lutego na stronie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp. Komentarz Szymona uświadomił mi, że należałoby temat rozwinąć i wyjaśnić czym faktycznie grozi wprowadzenie w życie tego projektu.
Międzyrzecki Rejon Umocniony, a właściwie Front Forteczny Łuku Odry – Warty (niem. Festungsfront Oder Warthe Bogen) to największe w Polsce założenie obronne wybudowane przez Niemców tuż przed wybuchem II Wojny Światowej. Jeden z najciekawszych w Europie zespół obronny, porównywalny z Linią Maginota, mający miano największej atrakcji turystycznej w województwie Lubuskim. MRU stało się swego czasu miejscem zimowej hibernacji ogromnej kolonii nietoperzy. Próby ochrony tej populacji podejmowane są już od wielu lat, jednak dopiero teraz na tak wielką skalę. Projekt zakłada pełną ochroną całego systemu podziemnego i wielu obiektów naziemnych, nawet tych nie połączonych z systemem. Wszystko byłoby dobrze, gdyby plan nie zakładał tak jednostronnego potraktowania tematu. Umocnienia mające wartość historyczną i muzealną w wyniku wprowadzenia planu ulegną całkowitej lub prawie całkowitej degradacji. Ucierpią na tym nie tylko fortyfikacje, ale cały region. Na chwilę obecną przemysł w województwie lubuskim właściwie nie istnieje, upadły wielkie fabryki i małe zakłady, problemy mają nawet małe rodzinne firmy. Siłą regionu jest turystyka, którą należy wspierać i rozwijać, a nie niszczyć jak zakłada to projekt.
Działania ochronne na terenie rezerwatu mają między innymi polegać na:
Pkt. 2 § 5.1 – “Umożliwienie migracji nietoperzy wewnątrz głównego systemu podziemnego C.O. MRU” – “poprzez m. in. demontaż drzwi i zastąpienie ich kratą w podszybiu Pz. W. 717.” Pz. W. 717 w 2006 roku został wpisany na listę zabytków i takie działanie ma formę sabotażu, łamanie prawa w świetle prawa?
Pkt. 3 § 5.1 – “Ochrona nocka dużego (Myotis myotis) w okresie rozrodu, w wiosennym i jesiennym okresie przejściowym oraz w okresie rojenia” – “poprzez odtwarzanie otwartego lustra wody na Głównej Drodze Ruchu pomiędzy Pętlą Boryszyńską a Pz. W 766.” Ten rejon nie jest wpisany do rejestru zabytków, ale czy niszczenie wybudowanych przez Niemców odwodnień, a co za tym idzie zniszczenie i zalanie fragmentu podziemi jest działaniem właściwym i pożądanym z racji walorów turystycznych? Czy przeprowadzono badania, mające ocenić długotrwały wpływ wody na konstrukcję tunelu?
Pkt. 4 § 5.1 – “Eliminacja niepokojenia nietoperzy w głównym systemie podziemnym C.O. MRU” – “poprzez instalację wypełnionych żwirem i betonem krat zamykających wszystkie wejścia do głównego systemu podziemnego C.O. MRU”. Oczywiście instalacje chroniące nietoperze muszą być chronione poprzez „budowę otwieranych szlabanów wypełnionych betonem i żwirem uniemożliwiających dojazd samochodami do wejść do głównego sytemu podziemnego C.O. MRU”. Jestem ciekaw jakie będą koszty takich działań, a skoro jesteśmy już przy kosztach to ile ma kosztować instalacja: “systemu obserwacji nietoperzy za pomocą kamer i systemów oświetlania nie powodujących płoszenia”.
Pkt. 5 § 5.1 – “Poprawa jakości zimowych siedlisk nietoperzy” – “poprzez nie dopuszczenie do osuszania i uszczelniania, w celu zahamowania dostawania się wody z powierzchni, wszystkich obiektów naziemnych połączonych z głównym systemem podziemnym C.O. MRU oraz obiektów wolnostojących (bunkrów)…” W sytuacji, gdzie większość obiektów wymaga właśnie konserwacji, tu pomysłodawca wnioskuje zupełnie odwrotne zabiegi, które w ogóle są dla mnie niezrozumiałe. To na dobrą sprawę wyrok dla tych fortyfikacji.
Na koniec cytat dotyczący ograniczeń turystycznych na całym obiekcie:
§ 6.1 Dla celów naukowych udostępnia się cały obszar rezerwatu pod warunkiem uzyskania zgody na wstęp dyrektora Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp.
2. Dla celów edukacyjnych i turystycznych udostępnia się obszar rezerwatu z następującymi zastrzeżeniami oraz określa się sposoby jego udostępniania:
1) wyłączenie z ruchu turystycznego obiektu PzW 714 (2591) (Pętla Boryszyńska, Gmina Lubrza), w którym znajduje się wiosenna i jesienna kwatera przejściowa nocka dużego (Myotis myotis) w okresie od 15 IV do 15 V i od 15 VIII do 14 X;
2) wyłączenie z ruchu turystycznego w okresie od 15 IV do 15 IX obiektu Pz. T. 2 (2580) (Pętla Boryszyńska, Gmina Lubrza) i korytarza prowadzącego z podziemnej trasy turystycznej na Pętli Boryszyńskiej do tego obiektu w celu zapewnienia spokoju koloni rozrodczej nocków dużych (Myotis myotis);
3) wyłączenie z ruchu turystycznego w okresie od 15 VII do 15 VIII kompleksu korytarzy i komór A 1 na Pętli Boryszyńskiej (komory 10 i 11, Pz. T. 1, Pz. W. Süd) w celu zapewnienia spokoju nockom dużym (Myotis myotis) przebywającym tam po zakończeniu wychowywania młodych;
4) wyłączenie z ruchu turystycznego w okresie od 1 IX do 15 X korytarzy C.O. MRU znajdujących się na północ od dworca Bhf Heinrich;
5) wyłączenie całego systemu podziemi z ruchu turystycznego w okresie od 15 X do 15 IV, z dopuszczeniem użytkowania:
a) podszybia obiektu PzW 717 (Pniewo, Gmina Międzyrzecz),
b) podszybia obiektu PzW 715 (Boryszyn, Gmina Lubrza),
c) podszybia PzW Nord i odcinka korytarza między klatką schodową PzW Nord a korytarzem tzw. „Dużej Pętli” – do czasu adaptacji do ruchu turystycznego podszybia obiektu PzW 715 (Boryszyn, Gmina Lubrza);
zakończenie zwiedzania podziemnych tras turystycznych najpóźniej o zachodzie słońca w okresie całego roku;
Podsumowując, cały projekt, poza ochroną nietoperzy, ma na celu nie tylko degradację unikalnych na skale europejską fortyfikacji, ale także paraliż ruchu turystycznego w całym regionie. Mam nadzieję, że uda się powstrzymać tą inicjatywę, lub przynajmniej wprowadzić tyle zmian, że obie strony będą usatysfakcjonowane. Chciałbym zaznaczyć w tym miejscu, że całkowicie popieram działania ochronne na rzecz zagrożonych gatunków, ale działania takie muszą być przemyślane. Należy rozważyć jaki wpływ będą miały na okoliczną ludność i rozwój regionu. W tym wypadku, najwyraźniej nikt, nawet się nie zastanowił, czym będzie dla Lubuskiego wprowadzenie tego projektu w życie.